ایزو (ISO) در عکاسی دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد؟

ایزو در عکاسی یکی عناصر اصلی ای به حساب می آید که دوربین برای تولید یک عکس به آن متکی است. همچنین، اِلمانی است که با تنظیم درست آن می توانید تاثیر شدیدی روی کیفیت تصویر بگذارید. برای همین است که تمام کسانی که در عکاسی دستی دارند، سعی می کنند در این مورد اطلاعات جامعی کسب کنند. برای اینکه بتوانیم به بهترین تنظیمات ایزو در عکاسی برسیم، ابتدا باید بدانیم ایزو چیست و چه کاربردی دارد؟

ایزو ISO در دوربین عکاسی عنصری است که میزان حساسیت حسگر نسبت به نور را تنظیم می کند. هر چه ایزو بیشتر باشد، حساسیت حسگر به نور بیشتر می‌شود و هر چه که ایزو کمتر باشد حساسیت حسگر به نور کمتر می‌شود. همچنین روی نورسنجی عکس نیز تاثیر مستقیمی می‌گذارد. وقتی در محیطی که می خواهید تصویر برداری کنید نور زیاد باشد و شما هم ایزو را بالا ببرید در تصویر شما میزان نور شدید تر می شود چرا که شما میزان حساسیت به نور را بالا برده اید.

عبارت ISO مخفف اصطلاح International Standards Organization است و نرخ ISO همراه با سرعت شاتر و تنظیمات دریچه دیافراگم سه المان اصلی تعیین کننده‌ی میزان نوردهی به فیلم عکاسی یا سنسور دوربین دیجیتال هستند که یعنی نسبت به محیطی که می خواهید در آن تصویر برداری کنید باید برای تعیین و مشخص شدن نور عکسی که به ثبت می رسد باید به این عناصر توجه داشته باشید. نرخ ISO که از ۲۵ تا ۶۴۰۰ (به صورت معمول) متغیر است که این اعداد بیان گر میزان حساسیت دوربین شما نسبت به نور است. هرچقدر این عدد کمتر باشد، فیلم یا حسگر تصویر به نور حساسیت کمتری دارد.

به همین شکل با بیشتر شدن این مقدار حساسیت به نور بیشتر می‌شود و در نتیجه اگر در محیطی نا میزان کمی از نور تابیده شده به سطوح و سوژه خود هستید بهتر است کمی میزان ایزو را بالا لرده تا حساسیت دوربین دیجیتال شما نسبت به همان مقدار نوری که در حال تابش است بالا برود. در نتیجه در محیط ‌های تاریک نیز می‌توان انتظار عکس های مناسبی داشت چرا که در دوربین های دیجیتال این امکان برای تصویر برداران اضافه شده است.

حساسیت حسگر مانند شبکیه ‌ی چشم انسان عمل می‌کند. مردمک چشم شما وقتی نور زیاد باشد تنگ می شود تا بتواند از ورود زیاد نور به شبکیه چشم و تداخل در دیدن منظره جلوگیری کند و وقتی نور کم باشد گشاد می شود تا میزان بیشتری از نور را دریافت کند. زمانی که شما در یک اتاق چراغ را خاموش می‌کنید، اتاق تاریک می‌شود اما می توانید مشاهده کنید که کم کم چشم شما به نور محیط عادت می کند و می توانید کمی اطراف و پیرامون خود را تشخیص دهید، این واکنش مردمک چشم شماست که گشاد شده تا بتواند حد اقل نوری که در محیط ساطع شده است را دریافت کند که ایزو در دوربین نیز به همین سبب کار می کند تا اگر در محیطی با نور کم بودید بتوانید از حد اقل نور استفاده کنید.

در کل نسبت به این فرایند باید توضیح داد که باید در عکاسی و تصویر برداری مانند مردمک چشم از دوربین دیجیتال خود استفاده کنید و میزان نور ورودی را در کنترل بگیرید تا باعث افت کیفیت تصویر به ثبت رسیده نباشد. کارآمدی و کارکرد حسگر دوربین بسیار به چشم نزدیک است چرا که انسان ها برای ساخت هر ابزاری از چیز دیگری الهام گرفته اند که بدیهی است برای ساخت دوربین عکس برداری نیز از چشم الهام بگیرند. ایزوی بالا باعث میشود میزان نور بیشتری را به دوربین خود راه دهید و ایزوی کمتر باعث جلوگیری از ورود نور زیاد می شود.

ممکن است از توضیحات بالا نتیجه بگیرید که بهتر است همیشه ایزو را بالا نگه دارید اما اینطور نیست چرا که اگر نور محیط زیاد باشد دوربین شما مانند هنگامی که به خورشید ذل می زنید عمل می کند و در ثبت تصویر دچار افت کیفیت می شود.

در ثبت تصویر در دوربین های دیجیتال هر چه ایزو را بالا ببرید میزان نویز در تصویر شما بیشتر می شود و هر چه ایزو را پایین نگه دارید میزان نویز در تصویر کم می شود پس بهتر است فقط در محیط های تاریک میزان ایزو را بالا برده چرا که در تصویر ثبت شده نویز های زیادی به صورت نقطه های ریز قرمز رنگ مشاهده خواهید کرد که این همان عمل چشم نسبت به نور خورشید است که وقتی به صورت مستقیم به آن نگاه می کنید باعث میشود در دیدتان مشکل ایجاد شود.

ایزو هم مانند هر واحد اندازه گیری دیگر استاندارد در تعریف و متر دارد که در اغلب دوربین ها از 100 شروع شده و تا 3200 بالا میروند که جدیدا در این پارامتر دوربین های گران قیمت و مدرن کمی استاندارد ها را جا به جا کرده و از 50 تا 3200-ISO را به شما می دهند که باعث تصویر برداری در محیط های بسیار تاریک نیز می شود.

در تصویر برداری میزان ایزو رابطه ای نسبتا مستقیم با دانه های تشکیل دهنده ی تصویر را دارد که اگر بخواهیم در این مورد مثالی عرض کنیم تصویر مثل نقش بسته شده روی ساحلی شنی است و میزان ایزو اندازه ی دانه ی شن ها ی تشکیل دهنده را بازگو می کنند.

هر چقدر میزان ایزو پایین تر باشد و نور محیط بیشتر میزان دانه های تشکیل دهنده ی تصویر ثبت شده ریز تر اما بیشتر می شوند و شما می توانید عکسی روان را در حافظه ی دوربین خود به ثبت برسانید و اگر میزان نور محیط بالا باشد و ایزوی دوربین شما هم بالا دانه های تشکیل دهنده تصویر بزرگ شده و این دانه ها عکسی نا مرغوب از نظر کیفیت را عرضه خواهند کرد. که می توانید آنها را به صورت دانه های قرمز اضافه در تصویر ثبت شده مشاهده کنید.

البته که دوربین ها را هم به شکلی طراحی کرده اند که در تصویر برداری با ایزوی پایین بتوانید عکس های با کیقیت بالاتری به ثبت برسانید که استاندارد و نرمال ایزوی دوربین ها در حالت عادی روی صد است که دوربین های DSLR جدید این میزان را تا 50 یا حتی 25 نیز پایین آورده اند تا عکاسان حرفه ای هر آنچه از تصویر برداری در نور کم نیاز دارند را در اختیار داشته باشند.

پس اگر ایزوی خود را از 200 به 400 تغییر دهید مثل این می ماند که دریچه ی مردمک چشم شما کمی گشاد شود و اجازه دهد نور بیشتری داخل دوربین شود، این کار باعث می شود میزان نور را دو برابر کرده‌ باشید یا بهتر است بگویم میزان حساسیت ندوربین خود به نور را دو برابر کرده اید یعنی نور ورودی را یک واحد افزایش داده‌اید. اگر ایزو را از 200 به 100 کاهش دهید درچه ورودی نور کوچک شده تا میزان نور کمتری وارد دوربین شود و مثل این می ماند که از مقدار نور موجود در محیط کمی برداشته اید، میزان نور را نصف کرده‌اید بدین معنی که میزان نور ورودی یک واحد کاهش یافته است و شما می خواهید در محیط با نور کافی تصویر برداری کنید.

پس تا اینجای کار نتیجه گرفتیم که میزان ایزو زیاد در تصویر باعث ایجاد نویز و مشاهده دانه های اضافی ای در تصویر می شود و هر چه میزان ایزو را پایین نگه دارید میزان شفافیت تصویر شما بالا می رود اما اگر در شرایط قرار گرفتید که در تصویر ثبت شده خود سوژه به دلیل نور کم قابل تشخیص نیست تنها راه شما در صورت نبود نور بالا بردن ایزو است.

البته با توجه به توضیحات بالا باید بگویم دریچه مردمک هر چقدر بزرگ تر باشد عمق میدان کمتری به شما می دهد و درچه هرچه تنگ تر باشد می توانید فوکوس بهتر روی اجزای تصویر داشته باشید.

هنگام عکس‌برداری در شرایط کم‌نور، ممکن است تصورات خاصی نسبت به یک عکس و تنظیمات عمق میدان و ثبت حرکت در آن داشته باشیم و نخواهیم آن تنظیمات را برای نور ورودی بیشتر فدا کنیم پس بهتر از به جای زیلد ور رفتن با ایزو سعی کنیم در عکس برداری حرفه ای نور محیط را تنظیم کنیم تا عکسی در سطح استاندارد به ثبت برسانید.

همچنین لازم به ذکر است اگر میزان ISO را پایین نگه دارید میزان تشخیص و تفکیک رنک بالا تری خواهید داشت و جزئیات سوژه و محیط با دقت بالا تری به ثبت می رسند اما اگر سوژه ای متحرک دارید با بالا بردن ایزو می توانید عکسی ساکن و بدون سایه از سوژه به ثبت برسانید که این به آن سبب است که در ایزو بالا دانه های تشکیل دهنده عکس به ثبت رسیده بزرگ می شوند و جزئیات اضافی مانند سایه ای که از حرکت در سرعت شاتر پایین ثبت می شود از بین می رود.

حتی می توانید برای عکس های هنری میزان ایزو را پایین بیاورید تا در صورت نیاز مقداری سایه به عکس اضافه کنید.

با ایزوی 200، متر نور -1 ev را نشان خواهد داد ؛ برای این که آن را به اندازه بی‌نقصی که 0ev است برسانید، باید نور خود را یک واحد افزایش دهید. پس ایزوی جدید من باید نور را دو برابر افزایش دهد چرا که باید نسبت به محیط دریافت نور مناسب داشته باشم و ایزوی جدید من باید 400 باشد.

فرض کنیم در ایزوی 400 متر نور +2ev را نشان می‌دهد. حالا باید نور ورودی را دو واحد کاهش دهم تا آن را به 0 برسانیم. کاهش دو واحدی به معنای آن است که باید نور را به اندازه‌ی 1/4th کم کنیم. بدین معنی که ایزوی جدید باید ISO 100 باشد تا تصویر با نهایت کیفیت به ثبت برسد.

اندازه سنسور تصویر در دوربین‌های دیجیتال مشخص می‌کنند که چه تنظیماتی برای ISO کمترین میزان نویز دیجیتال را فراهم خواهند کرد پس اگر می خواهید عکس های با کیفیت بالا ثبت کنید باید هم از هنر و صحنه و اجزایی که می خواهید به ثبت برسانید طرح و نقشه داشته باشید و هم اطلاعت خود را تا سطح آشنایی با ابزاری که برای ثبت تصویر از آنها استفاده می کنید بالا ببرید. باید درک صحیحی از اندازه سنسور تصویر داشته باشید و آن را از شمارش پیکسل‌ها مجزا بدانید. اندازه سنسور تصویر ابعاد فیزیکی واقعی سنسور است که برای بسیاری از دوربین‌های دیجیتال تاریخ کمتر از ۳۵ میلیمتر بوده است.

در دوربین‌های عکس آماده، این سنسور بسیار کوچک و در اکثر دوربین‌های DSLR این سنسور به اندازه یک فیلم APC ( اندازه ۲۳ در ۱۵ میلیمتر) بوده است. دوربین ها نسبت به کارایی و نوع مورد استفاده لنز ها و حسگر های متفاوتی را دارا هستند. ابعاد کوچکتر برای سنسور تصویر موجب تولید نویز دیجیتال بیشتر در ISOهای بالا (مثلا ۸۰۰) می‌شود و مقدار نویز در ایزوی پایین بالا تر می رود، در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان DSLR سنسورهای تصویر را به اندازه یک فریم فیلم ۳۵ میلیمتری به نام فول فریم Full Frame تولید می‌کنند.

سنسور فول فریم بزرگ‌تر، اجازه می‌دهد که تعداد پیکسل بیشتر و بزرگتری در یک سنسور تصویر جمع شوند و در نتیجه برای تنظیمات ISO حتی تا ۱۶۰۰ نیز عکس های بدون نویز، روان و دقیقی ارائه خواهند کرد اما اگر میزان را بالاتر ببرید امکان ایجاد نویز هم بالا می رود. در سنسورهای فول فریم پیکسل‌های بزرگتر، بیشتر به نور حساس هستند در نتیجه انرژی الکتریکی مورد نیاز برای ایجاد ISO 800، به اندازه یک سنسور کوچکتر باعث ایجاد نویز دیجیتال نمی شود. دوربین های دیجیتال فول فریم یار شما در شرایط کم نور و جلوگیری از تولید نویز زیاد هستند تا شما با کیفیت هرچه بیشتر به ثبت تصاویر بپردازید.

ایزو در عکاسی در واقع همان مداخله‌ی الکترونیکی است. ایزو مانند دیافراگم و سرعت شاتر به شدت و طول نور و فیزیک نور ربطی ندارد. یک بسط دیجیتالی است که دوربین‌ها با استفاده از آن در شرایط کم‌نور بتوانند به فعالیت ادامه دهند و ثبت تصاویر را نسبت به شرایط بهبود دهند تا عکس‌های خوبی بگیرید. دوربین‌های گران‌قیمت، حسگرهای قوی دارند و در ایزوهای بالا هم نویز بسیار کمی دارند و برای تشخیص نویز عکس‌هایی که این دوربین‌ها می‌گیرند باید دقت بسیار بالایی به خرج دهید و یا نمایشگر بسیار قدرت مندی در اختیار داشته باشید. اگر یک عکاس حرفه‌ای هستید و می‌خواهید درمحیط های کم نور عکاسی کنید، باید به فکر خریدن چنین دوربین‌هایی باشید تا شما را در شرایط حساس نیز همراهی و یاری دهند.

حساسیت حسگر تصویر به نور (ISO) همواره با نوعی سبک و سنگین کردن شرایط همراه است یعنی دوربین شما در حالت ایزوی اتومات خود نیز نسبت به نور محیط واکنش هایی خواهد داشت که بسیار طبیعی است که این برای گرفتن عکس های سفارشی کارآمد نیستند زیرا که حالت اتومات به شما امکان تشخیص ماهیتی عکسی که قرار است به ثبت برسد را نمی دهد و شما نسبت به نوع عکسی که تمایل به ثبت آن را دارید باید دوربین خود را تنظیم کنید. به عنوان مثال ممکن است نیاز داشته باشید برای پایین نگه داشتن مقدار ISO، از منابع نوری بیشتری استفاده کنید و اگر با شرایط نوری نامناسب روبرو شدید مثلا نور کم یا نیازمند سرعت‌های بالاتر شاتر بودید، باید یک دستی و کیفیت عکس را تا حدودی فدای استفاده از ISO بالاتر کنید. به بیان ساده تر ابزار ها به شما امکان می دهند تا در هر شرایطی هر نوع عکسی که مد نظرتان است را بگیرید اما نهایت ثبت تصویر و کیفیت آن به علم و هنر شما بر می گردد.